Minęło kilka dni od naszego spotkania pokoleń na Uniwersytecie Warszawskim gromadzącego w szczytowym momencie 240 osób na sali. Mieliśmy znowu poczucie wspólnoty, jedności i zrzeszeniowego koleżeństwa.     Apelowałem do zgromadzonych aby nie ustawali w wysiłkach o dokumentowanie dorobku naszej organizacji oraz ludzi w niej zaangażowanych. I oto stał się cud… otrzymałem pocztą od Józefa Krakowiana – znanego i cenionego człowieka ZSP w Częstochowie przesyłkę zawierającą książkę Jego autorstwa „ZSP. Ważniejsze wydarzenia z historii ruchu studenckiego Politechniki Częstochowskiej w latach 1950-1990” wydana w 2019 roku z okazji 70-lecia Politechniki Częstochowskiej. Jest to książka niezwykła, choć podobne opracowania były wydawane także w innych środowiskach. Otóż pierwsza uczelnia w Częstochowie – początkowo Wyższa Szkoła Inżynierska powstała w 1949 roku, zaś ZSP jak wiadomo w 1950. Zatem uczelnia i organizacja są prawie równolatkami. Bogata dokumentacja książki oparta na kwerendzie dostępnych materiałów archiwalnych i publikacji okraszona bardzo licznymi fotografiami z wydarzeń doprowadziła Autora do przygotowania swoistej monografii obejmującej wszystkie aspekty życia organizacyjnego i ludzi którzy ją tworzyli. Niezwykłość książki jak wspominałem polega na podobnym rozwoju uczelni i ZSP. Oba organizmy rosły razem i we wzajemnej symbiozie. Początkowo WSI była małą uczelnią, później powstają nowe wydziały, przekształcenie w Politechnikę Częstochowską. Podobnie z ZSP. Pierwsze lata to głownie działania bratniackie, samopomoc koleżeńska, organizowanie pomocy w uzupełnieniu braków w wykształceniu spowodowanych wojną i latami tuz powojennymi, rozdział miejsc w akademiku, stołówce, prace społeczne na rzecz rolnictwa i wsi oraz zakładów Częstochowy. Później rozwijają się klasyczne obszary działania ZSP – kultura studencka, turystyka, sport, spółdzielczość studencka, koła naukowe, wymiana zagraniczna z innymi uczelniami. Powstają i znikają teatry studenckie i kabarety, zespoły muzyczne, chóry, zespoły ludowe, drużyny sportowe, koła szachistów i brydżystów etc.etc.

   Przytaczane przez Józka Krakowiana wydarzenia i fakty zainteresują tych, którzy studiowali w Częstochowie, ale także Koleżeństwo z innych środowisk, bo to jest także opowieść o ich życiu. Wiele rzeczy było przecież podobnych, szereg akcji miało charakter cykliczny i ogólnopolski (przeglądy teatrów, spotkania kół naukowych, wspólne rajdy turystyczne itd.). zapewne nie jeden raz można było spotkać się w Polsce lub w Częstochowie na imprezach i Ci ludzie pojawiają się na fotografiach.
Wiedziałem, że środowisko częstochowskie było aktywne i z dużym dorobkiem , ale książka J. Krakowiana wskazuje, że rzeczywistość była jeszcze bogatsza niż sądziłem.
Dowodem niegasnących więzi z czasów studenckich jest ich podtrzymywanie w formie funkcjonowania Bractwa Żubrów ZSP. Jego przewodniczący prof. Jan W. Pilarczyk napisał ciepłe i osobiste Wprowadzenie do książki Józka. Pamiętam, ze jako przewodniczący Stowarzyszenia Ordynacka byłem na spotkaniu w środowisku częstochowskim, zgromadziło się wówczas sporo ludzi i ich integrację było widać i czuć. Uczucia i więzi pozostały nadal, mimo upływu czasu. Jest to wszystko tym ważniejsze do podkreślenia, że nasze działania w czasie studiów przypominały żywot motyla. Szybkie rotacje na funkcjach (jako zasad roczna kadencja i demokratyczne wybory następcy szefa rady uczelnianej czy wydziałowej). Wspólne działania były zatem bardzo krótkie. Tak, ale były bardzo intensywne i pełne poczucia wspólnoty celu i potrzeby. To dlatego te więzi tak długo trwają. Zbliża je to do więzi z wojska, które też łączą mężczyzn na całe życie. Organizacja studencka to była także największa swatka w Polsce, sam jestem z małżeństwa organizacyjnego, tak samo jak wiele Koleżanek i Kolegów, którzy znaleźli swoich partnerów wewnątrz ZSP. Zresztą Krakowian porusza i ten wątek pisząc jak to w 1964 roku wprowadzono podział koedukacyjny w akademiku ale podzielono akademik na część męską i kobiecą, a przegrodę/kratę nazwano „ścianą cnoty” , co prowadziło do rozkwitu okolicznościowej poezji w stylu:
„Ty za kratą, ja za kratą
Będę, będę chyba tatą.
Na nic kraty, mi się widzi
Będziem mieli małe dzidzi
Już możemy wołać w koło
Mamy w domu własne zoo”.
Książka ma i charakter kronikarski, i wspomnieniowy, anegdotyczny, historyczny, obyczajowy, socjologiczny i wiele innych wątków, które każdy odnajdzie.
Będziemy prosić Autora Józefa Krakowiana o zgodę na zamieszczenia skanu książki na stronie naszej Fundacji, byście mogli ją poczytać. Póki tego nie zrobimy musicie wierzyć na słowo, że warto ją przeczytać.
Autor – Józef Krakowian to zasłużony członek naszej organizacji, funkcjonował w Radzie Uczelnianej Politechniki Częstochowskiej, był pierwszym przewodniczącym Zarządu Wojewódzkiego SZSP w Częstochowie. Pasja badawcza, kronikarska, historyczna pozwoliła mu na przygotowanie książki, która jest trzecim i uzupełnionym wydaniem. Książka zawiera opis wydarzeń w latach 1950-1990, wykaz przewodniczących rad uczelnianych i prezydiów RU, składy rad wydziałowych, wykaz agend, klubów i zespołów studenckich działających na Politechnice Częstochowskiej, wykaz przewodniczących ZW/RO SZSP/ZSP.
Książka może być wzorem do powielania w innych środowiskach, w których nie opracowano dotąd takich pozycji. Z kolei tam, gdzie już je publikowano – prosimy o ich przysłanie do fundacji.
Książkę przeczytałem bardzo szybko, z zainteresowaniem i przyjemnością oraz poczuciem zanurzenia się w czasy młodości…

Krzysztof Szamałek